Chào mừng độc giả đến với TRIẾT số 8. Hy vọng rằng quý vị sẽ hài lòng với các bài viết của nhiều tác giả tiếng Việt từ khắp nơi trên thế giới.
Một trong những mục đích của triết học là suy nghĩ về những vấn đề trừu tượng, những nguyên lý về thực tại và lịch sử với tinh thần và kỹ năng phân tích chu đáo, phản biện hợp lý trên cơ sở lý luận khách quan.
Hầu hết những tác giả đóng góp bài vở cho TRIẾT thuộc về thế hệ thế kỷ trước, phần lớn xuất thân ở miền Nam Việt Nam trước 1975, đa số mang học vị ngoại quốc – nhưng vẫn yêu tiếng Việt, cảm thấy như vẫn còn mắc một món nợ tinh thần cho nền học thuật nước nhà, mang hòai bảo về khả thể chuyển hóa tư duy cho truyền thống suy nghĩ của dân tộc trước những vấn đề lớn mà con người và đất nước đang đối diện.
Ở thế kỷ trước, hầu hết chúng tôi lớn lên, thèm khát sách đọc. Rất khao khát được đọc. Chúng tôi đọc ngấu nghiến bất cứ gì đến trên tay. Chúng tôi đã từng hằng ngày đi tìm tiệm sách cũ và mới, các quầy thuê sách, lượm từng trang báo hay tạp chí rớt trên đường để ngấu nghiến đọc. Chữ nghĩa tiếng Việt như là những ly nước mát cho cơn khát tri thức của một thế hệ lớn lên trong hoài bảo học hỏi. Đọc như thế để chúng tôi hy vọng thông hiểu thế gian, để tiến thân, để trưởng thành và thăng tiến trong một xã hội nhiễu nhương đầy khó khăn, gian khổ.
Khi bước vào thế kỷ 21, thời đại và nhân loại đã sang chương sách mới. Thế hệ độc giả khắp nơi hôm nay – không riêng gì của tiếng Việt – được tràn ngập bởi chữ viết – nhưng thiếu vắng ý nghĩa. Cái nông cạn sơ sài lên ngôi. Niềm khao khát đọc sách nghiêm chỉnh để suy tưởng về những đề tài lớn cho con người dần dần khô cạn. Chữ và nghĩa trở nên rẻ rúng, tràn ngập các phương tiện truyền thông. Và người đọc trở nên hời hợt trong một thế gian chữ nghĩa hời hợt. Văn viết trở nên một xảo thuật trang điểm, làm dáng cho cá nhân, cho tham vọng thiết lập căn cước tính hơn là phương tiện chuyên chở tư tưởng hay phân tích phản biện về những đề tài mang tính nguyên lý.
Nhưng vẫn đang có một số các học giả, các cây bút trẻ tiếng Việt đang thao thức, tìm sâu vào các đề tài cơ bản của học thuật. Họ đang cố gắng vươn lên vượt qua nỗi cám dỗ nhất thời của chữ nghĩa ngày nay nhằm đi sâu vào những đề tài thuần trừu tượng mà nhân loại hằng theo đuổi từ ngàn năm qua. TRIẾT muốn khuyến khích và đồng hành với thế hệ triết học trẻ hôm nay.
Triết học không phải cho đám đông hời hợt vốn chỉ dừng lại ở thơ văn thuần mô tả. Triết học cũng không phải là một thể loại văn chương áo mão lập danh. Người nghiên cứu triết là những kẻ thất vọng trước sự hời hợt của đám đông, muốn tìm sâu về những vấn nạn nhân sinh và lịch sử. Họ không chấp nhận thực tại như là chuyện đã rồi, có sẵn, không nghi ngờ, không cần nghi vấn.
Chân lý, đối với người học triết chỉ là mức độ tiếp cận tới đối tượng nghiên cứu. Sự thật và bản sắc thực tại đối với kẻ biết suy tư chỉ lộ diện tùy theo góc độ và trình độ tư duy của mình. Kẻ học triết chất vấn tất cả, dù nghi vấn tích cực nhưng không nghi ngờ tiêu cực. Họ thông hiểu và thông cảm cho nhân sinh, cho sử tính – vì họ biết rằng tất cả những vấn nạn tang thương xưa nay của nhân loại chỉ là hiện thân và biểu dấu cho những tầm mức vô minh đang được khai sáng bởi thực tế lịch sử. Ngay cả những tên gọi cho khổ đau hay hạnh phúc, đối với người học triết, cũng chỉ là những nhãn hiệu gán ghép vào những cảm nhận và ý thức nhân loại theo bước chân tiến hóa chung.
Khi nhìn sâu vào con người, lịch sử và xã hội Việt Nam, chúng ta có thể nhận ra tình trạng còn niên thiếu, chưa trưởng thành của cả dân tộc, bất cứ giai cấp, thành phần hay tầng lớp nào. Con người niên thiếu Việt Nam, hơn lúc nào hết, cần tiến hóa và lớn dậy nhiều hơn. Nhưng phải cần thời gian. Cả dân tộc chúng ta vẫn chỉ như là một chàng nông dân vừa mới được đánh thức ở thế kỷ trước – và cơn mê ngủ trong trạng thái thiếu niên bồng bột vẫn đang còn kéo dài. Trong bối cảnh đó, TRIẾT mong được đóng góp phần nhỏ rất khiêm tốn trong cơ đồ trưởng thành lớn dậy chung cho dân tộc Việt.
Từ một góc độ nhân sinh, có quan điểm cho rằng triết học khuyến khích tầm nhìn trừu tượng, nhấn mạnh thái độ nghi vấn, điều đó làm cho kẻ trí thức trở nên hoang mang, do dự, lấy thái độ thụ động làm lý do sang trọng cáo từ trách nhiệm dấn thân vào thực tế xã hội. Có phải kẻ học triết là những anh chị dài lưng tốn vải ăn no lại nằm, làm bộ suy tư thăm thẳm nhưng không trồng được cọng hành cho tô phở hiện hữu! Nguy cơ của triết học là tinh thần vinh danh những chiếc bình sâu không đáy với lề lối suy thức và biểu đạt không quy củ, thiếu lập luận nghiêm chỉnh, thiếu minh bạch và trong sáng. Kẻ học triết tìm sâu, đào sâu về những vấn đề tư tưởng trên cơ bản khái niệm và phạm trù mang tính học thuật khách quan – nhưng không tách rời chữ và nghĩa ra khỏi thế gian đương thời. Triết học, lần nữa, không phải là thi ca, văn chương mà chữ viết thường được dùng như là những vòng hoa trang điểm cá nhân. Mà hơn nữa. Triết học là nỗi thao thức trong tinh thần nghiêm chỉnh theo chuẩn mực học thuật về những vấn đề rất thực tế mà kẻ trí phải tìm cách khai mở bằng lý tính và phương pháp luận cũng như diễn đạt đúng tiêu chỉ.
Hầu hết các tác giả có bài trên TRIẾT đã được đào tạo chính quy trong các phân khoa triết học, thần học hay tôn giáo học từ các đại học uy tín. Họ không phải là những triết gia tài tử tự học với các bài viết chưa có lần được chấm điểm và phê bình bởi những người có thẩm quyền học thuật chuyên ngành. Dĩ nhiên, điều đó không có nghĩa rằng triết học chỉ dành riêng cho giới khoa bảng, hay là một câu lạc bộ giới hạn cho giới tinh hoa. TRIẾT vẫn đăng nhiều bài của những tác giả không chuyên về ngành triết nhưng mang giá trị tư tưởng đuợc trình bày theo đúng chuẩn mực học thuật khoa bảng. TRIẾT nỗ lực duy trì một tiêu chuẩn thích hợp trong bối cảnh chuyên môn khá khiêm tốn hiện nay.
Từ những số TRIẾT đầu trong thập niên cuối của thế kỷ trước, chúng tôi đã biểu dụ chuyện làm tập san triết học như là kẻ thức khuya ra bến sông gọi con đò tiếng Việt cập bến khi thôn xóm đang say giấc. Nhìn lại, tiếng gọi đò của TRIẾT đã kéo dài trên 25 năm, hơn cả một thế hệ đời người. Mong quý độc giả tiếp tay cho TRIẾT còn được tiếp tục.
Trân trọng,
NHL
